Đặc điểm của hương đuổi muỗi
Ban đầu, hương đuổi muỗi được sản xuất từ bột pyrethrum lấy từ cây cúc (Chrysanthemum cinerariaefolium) có chứa nhiều hoạt chất pyrethrin độc với các loại côn trùng. Hoạt chất có thể chiết xuất từ lá khô và rễ cây bằng một dung môi, chất này có tác dụng gây chết tức thời đối với côn trùng đang bay dưới dạng phun. Hoa cúc khô nghiền nát thành bột hoặc hoạt chất được chiết xuất từ hoa được sử dụng để sản xuất hương que hay hương vòng. Bột pyrethrum được trộn với một số chất dễ cháy như mùn cưa và một chất kết dính như tinh bột để làm hương xua muỗi truyền thống cổ điển.
Hiện nay, nguồn cung cấp nguyên liệu từ cây cúc không đáp ứng nhu cầu sử dụng và không chắc chắn nên các nhà khoa học đã nghiên cứu sản xuất thành công các hóa chất thuộc nhóm pyrethroide tổng hợp có hiệu lực tốt hơn để thay thế hoạt chất pyrethrin từ cây cúc. Trong nhóm pyrethroide tổng hợp, các chất có tác dụng làm cho côn trùng chết tức thời như allethrin thường được dùng làm hương xua muỗi. Hóa chất này có hiệu lực và dễ kiếm hơn hoạt chất pyrethrin. Ở Trung Quốc, một số loại hương xua muỗi đã sử dụng hóa chất DDT ( Dichloro Diphethyl Thrichloretane) để sản xuất nhưng không có hiệu quả và có thể gây độc hại.
Để làm cho mùi khói tỏa ra dễ chịu, các nhà sản xuất đã cho thêm hương liệu vào hương.
Nếu sản xuất đúng quy trình kỹ thuật, hương xua muỗi có thể giữ tác dụng hiệu lực được ba năm nếu được gói kín bằng giấy, bao nylon, bảo quản trong hộp, tránh ánh nắng và độ ẩm cao.
Sử dụng hương xua muỗi như thế nào để có hiệu quả?
Hương xua muỗi thường được sản xuất dưới dạng hương vòng hoặc hương que. Hương vòng sử dụng phổ biến hơn hương que vì thời gian nhả khói có hóa chất xua lâu hơn. Trong hộp đựng hương vòng, nhà sản xuất có kèm theo sẵn một cái giá bằng kim loại.
Hương vòng được gắn đặt trên cái giá và đốt hương bằng đầu tự do, giá giúp vòng hương không tiếp xúc với các vật khác làm tắt hương hoặc rơi làm cháy những vật xung quanh. Khi dùng hương ở trong nhà, nên đặt giá cắm hương đã được đốt trên một nền bằng chất liệu không cháy như một cái đĩa sứ và để ở nơi càng thấp càng tốt, gần chỗ người cần được bảo vệ.
Cần đốt vòng hương ngay vào thời điểm trước khi muỗi truyền bệnh hoạt động. Một vòng hương có thể sử dụng đủ cho một phòng ngủ bình thường khoảng 35m2. Ở những nơi chật hẹp như lều trại, phòng nhỏ kín ... khói tỏa ra từ hương có thể kích thích làm cay mắt hoặc gây ho. Những nơi có không gian rộng hơn cần đặt nhiều vòng hương ở những điểm khác nhau. Trường hợp phòng thoáng khí hoặc sử dụng hương ở ngoài trời, nên đặt vòng hương ở phía đầu gió tại khu vực có người cần được bảo vệ.
Nếu đốt hương vào buổi chiều, vòng hương có thể bảo vệ đến tận sáng sớm và nếu đốt hương vào buổi sáng sớm, vòng hương có thể bảo vệ đến tận buổi chiều. Muỗi Aedes aegypti truyền bệnh sốt xuất huyết thường chích đốt máu vào ban ngày nên cần chú ý đặc điểm này để sử dụng hương có hiệu quả. Ở những nơi có gió lùa, phòng có cửa sổ hoặc cửa ra vào mở, ngoài trời có nhiều gió ... vòng hương có thể cháy nhanh hơn, khói hương bị phân tán và làm loãng tác dụng.
Để có hiệu lực tốt hơn, vòng hương xua muỗi cần được sử dụng trong nhà vào các giờ ở khoảng thời gian lúc sáng sớm hoặc chiều. Nếu có các hoạt động ở ngoài trời, nên dùng các loại hóa chất có tác dụng xua muỗi xoa lên phần da hở hoặc mặc áo quần dài bảo hộ. Nằm ngủ trong màn ở trong nhà ban ngày hoặc ban đêm cũng là một biện pháp cần thiết để phòng bệnh tốt, nhất là khi có dịch bệnh phát triển.
BS. Nguyễn Võ Hinh
