Tránh thai: câu hỏi thường gặp. (ảnh minh họa). |
Các câu hỏi thường gặp
Chia sẻ bí quyết chăm sóc SỨC KHỎE cho mọi nhà! | |
Tránh thai: câu hỏi thường gặpCác câu hỏi thường gặp 1.Tôi đang cho con bú, tôi có thể tránh thai bằng cách uống viên thuốc tránh thai được không?
Không nên. Bởi một số thuốc như estrogen, testosterone, progestin, pseudoephedrine và các dẫn xuất ergot như bromocriptine, ergotamine, cabergoline có khả năng gây mất sữa ở người do làm giảm bài tiết prolactin từ tuyến yên hoặc ức chế hoạt tính của hormon này trên các mô tạo sữa.
Có nhiều bằng chứng cho thấy estrogen, một loại nội tiết tố nữ thường dùng trong các viên tránh thai, có khả năng ức chế mạnh mẽ sự tiết sữa ở một số bà mẹ nhạy cảm với thuốc. Lượng sữa bài tiết bị giảm rõ rệt nếu các bà mẹ này sử dụng estrogen sớm ngay sau khi sinh. Sự thay đổi này có thể diễn ra nhanh hoặc chậm, một số trường hợp chỉ được phát hiện khi đã có thay đổi rõ rệt. Nói chung, tất cả các bà mẹ đang cho con bú có sử dụng viên tránh thai chứa estrogen cần được báo trước nguy cơ gây mất sữa của thuốc để lưu ý phát hiện sớm. Mặc dù progestin có thể gây mất sữa ở một số phụ nữ dùng thuốc này quá sớm sau khi sinh, nhưng nguy cơ này thấp hơn nhiều so với estrogen.
Do đó, khi có nhu cầu tránh thai, các bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ có thể sử dụng các viên tránh thai có chứa duy nhất progestin liều thấp. Sau đẻ là khoảng thời gian việc bài tiết sữa rất nhạy cảm với tác dụng của các nội tiết tố nữ, do đó, tốt nhất các bà mẹ đang cho con bú nên tránh sử dụng các viên tránh thai trong khoảng thời gian vài tuần đến vài tháng sau khi sinh. Tốt nhất nên sử dụng các biện pháp tránh thai khác.
2.Khi nào ngừng uống viên thuốc tránh thai?
Những hormon trong viên thuốc tránh thai (TTT) là những hormon tổng hợp nên có thể gây ra những tác dụng phụ nặng hơn ở một số phụ nữ. Hai tác dụng phụ thường gặp hơn cả là rong huyết và giảm khẩu vị.
Những tác dụng phụ khác của viên TTT là nhức đầu, trầm cảm, thay đổi mức độ ham muốn và đáp ứng tình dục, viêm âm đạo, xuất tiết nhiều ở âm đạo, viêm đường tiết niệu, thay đổi về lượng kinh, đau ngực, có vấn đề ở da, viêm lợi, làm cho bệnh hen nặng hơn, dễ mắc các bệnh do virus.
Tất cả những tác dụng phụ thường gặp này dù không nghiêm trọng nhưng cũng cần báo cho thầy thuốc biết để có thể tìm cách giảm bớt. Bất cứ vấn đề gì kéo dài quá 2-3 chu kỳ kinh đều cần nói với thầy thuốc.
Khi có những triệu chứng sau đây cũng là dấu hiệu có những vấn đề nghiêm trọng: đau nhiều hay sưng nề cẳng chân (hay bắp chân), nhức đầu nặng, chóng mặt, cảm giác yếu mệt, tê bì, mờ mắt (hay giảm thị lực nhiều), có vấn đề về giọng nói, đau ngực hay khó thở, đau bụng. Lúc này cần ngừng thuốc.
3.Ngực to vì viên thuốc tránh thai ?
Những hormon trong viên TTT (estrogen và progesteron) thường làm tăng kích thước vú nhưng rồi lại khiến chúng nhỏ đi sau vài chu kỳ kinh hoặc sau khi người phụ nữ ngừng thuốc. Cũng có khi estrogen và progesteron thực sự làm phát triển mô vú nên làm cho vú to ra và có xu hướng to ổn định hơn (ít nhất cho tới khi ngừng uống thuốc). Vú to ra cũng có thể kèm với cương đau hoặc dễ đau khi đụng chạm.
Viên TTT có hàm lượng hormon cao hơn thì càng dễ làm tăng kích thước vú. Ðó là một trong những lý do vì sao các thầy thuốc thường hay cho dùng những viên TTT có hàm lượng hormon thấp nhất mà vẫn đảm bảo tác dụng tránh thai.
3.Có nên dùng viên thuốc tránh thái khi trong gia đình có người bị ung thư vú?
Cho tới nay, chưa có bằng chứng là viên TTT làm tăng nguy cơ bị ung thư vú nếu người phụ nữ dùng thuốc có người thân trong gia đình đã bị ung thư vú. Tuy nhiên, vì lo ngại điều này nên một số phụ nữ có tiền sử gia đình bị ung thư vú ưa chọn biện pháp tránh thai khác.
Vì viên TTT cũng có thể bảo vệ người phụ nữ không bị ung thư vú bằng cách làm cho các hormon ổn định ở mô vú nên loại thuốc này cũng được khuyên dùng cho con gái các bà mẹ bị ung thư vú hay ung thư buồng trứng (với điều kiện là được thầy thuốc theo dõi sát, được kiểm tra thường xuyên).
4.Dùng viên thuốc tránh thai kết hợp có lợi gì?
Những phụ nữ bị thiếu máu do hành kinh nhiều, tiền sử bị chửa ngoài tử cung, đau bụng kinh, u nang buồng trứng tái phát, có tiền sử hay có nguy cơ bị bệnh viêm tiểu khung, tiền sử gia đình có người bị ung thư buồng trứng nên dùng loại thuốc này.
5.Khả năng sinh sản có bị ảnh hưởng?
Tác dụng của viên TTT sẽ chấm dứt ngay sau khi ngừng thuốc và khả năng thụ thai phục hồi ngay nghĩa là lại có phóng noãn ngay trong chu kỳ kinh sau. Nhiều nghiên cứu cho thấy, không có sự biến đổi nào về khả năng thụ thai, cũng không có bằng chứng nào về thuốc gây dị dạng thai hay đẻ nhiều thai sau khi ngừng uống TTT.
6.Có thể dùng lâu dài?
Không có giới hạn về thời gian cho việc sử dụng viên TTT. Một phụ nữ có thể dùng viên TTT an toàn từ khi có đời sống tình dục cho đến khi mãn kinh với điều kiện không có một yếu tố nguy cơ nào cũng như không có một tác dụng phụ lớn nào do dùng thuốc.
Không nên ngừng uống thuốc một thời gian đối với phụ nữ vẫn cần dùng TTT trong tương lai vì cơ thể phải điều chỉnh những biến đổi về mặt hormon khác hẳn với sự ổn định nếu dùng thuốc liên tục. Sau thời gian dùng thuốc, khi dùng lại cũng không tăng nguy cơ bị ung thư.
7.Khi nào tránh dùng?
Những người mắc bệnh nghẽn tắc tĩnh mạch, bệnh mạch máu não hay bệnh về động mạch vành, bệnh van tim nặng, tăng huyết áp từ trung bình đến nặng, nhức đầu có nguyên nhân thực thể, ung thư vú, u gan lành hay ác tính, xơ gan, tiểu đường có biến chứng mạch máu, bệnh về túi mật, thiếu máu hồng cầu liềm không được dùng viên TTT.
Những người có thai hay nghi ngờ có thai, nghiện thuốc lá nặng trên 20 điếu mỗi ngày và trên 35 tuổi (cho đến khi cai được thuốc lá), chảy máu đường sinh dục bất thường chưa rõ nguyên nhân, nghi ngờ ung thư vú, bệnh gan cấp như viêm gan nhiễm khuẩn tạm thời.
8.Có nên dùng vitamin C cùng với viên TTT không?
Trong khi hầu hết các thuốc đều làm giảm tác dụng của viên TTT thì vitamin C lại có tác dụng ngược lại, làm tăng hiệu quả của viên TTT. Nhiều người ưa dùng liều cao vitamin C (1.000mg) mỗi ngày khi bị cảm cúm hay mỏi mệt, với liều này sẽ làm tăng đến 50% lượng ethynyl estradiol (một loại estrogen được hấp thu qua ống tiêu hóa). Hầu hết phụ nữ dùng viên TTT không cảm thấy có tác dụng phụ gì khi dùng liều cao vitamin C, tuy nhiên một số trường hợp có thể bị ra máu ít, rải rác giữa kỳ kinh. Nếu dùng nhiều hơn 1.000mg vitamin C mỗi ngày thì nên dùng trước hoặc sau khi uống viên TTT ít nhất 4 giờ.
9.Viên TTT có làm cho vú to ra?
Có nhưng cũng tùy từng người. Những hormone trong viên TTT (estrogen và progesterone) thường làm tăng kích thước vú nhưng rồi lại nhỏ đi sau vài chu kỳ kinh hoặc sau khi người phụ nữ ngừng uống thuốc. Ðôi khi hormone gây ra hiện tượng nề ở vú (do giữ nước) làm người dùng có cảm giác vú to hơn và căng, trong trường hợp này vú thường nhỏ đi trong tuần lễ nghỉ dùng thuốc. Cũng có khi estrogen và progesterone thực sự làm phát triển mô vú nên làm vú to ra và có xu hướng to ổn định ít nhất cho tới khi ngừng dùng thuốc. Vú to ra cũng có thể kèm với cương đau hoặc dễ đau khi đụng chạm. Viên TTT có hàm lượng hormone càng cao thì càng dễ làm tăng kích thước vú. Ðó là một trong những lý do vì sao các thầy thuốc thường hay cho dùng những viên TTT có hàm lượng hormone thấp nhất mà vẫn đảm bảo được tác dụng tránh thai, như viên thuốc chỉ có progestin hoặc chỉ chứa 20mcg egtrogen.
10.Viên thuốc tránh thai có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản?
Ðã từng có nhiều sự ngộ nhận về tác dụng của viên TTT, ví dụ gây khó khăn cho vấn đề có con sau này. Tác dụng của viên TTT sẽ chấm dứt ngay sau khi ngừng thuốc và khả năng thụ thai phục hồi ngay, nghĩa là lại có phóng noãn ngay trong chu kỳ kinh sau. Nhiều nghiên cứu nghiêm túc đã cho thấy không có sự biến đổi nào về khả năng thụ thai.
11.Viên thuốc tránh thai có ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt?
Người ta nhận thấy các phụ nữ đôi khi bị mất kinh sau khi ngừng dùng TTT. Nói chung, sự mất kinh không kéo dài; Nếu kéo dài cần được thầy thuốc khám để xem có bất thường gì về chức năng, bởi vì với tác dụng của TTT mà thôi thì không thể sinh ra mất kinh kéo dài. Trong một số trường hợp, nhất là với vị thành niên, các chu kỳ kinh có thể dài hơn và các kỳ hành kinh có thể thưa hơn. Tình trạng này không phải là chống chỉ định dùng viên TTT. Thầy thuốc sẽ kiểm tra xem vấn đề kinh thưa có liên quan gì đến một tình trạng bất thường khác không, nhất là khi vừa thưa vừa ít.
12.Viên TTT có ảnh hưởng đến sự phát triển cơ thể?
Không, vì khi đã dùng đến viên TTT nghĩa là đã có kinh và đã dậy thì, do đó sự phát triển cơ thể coi như hoàn thành, viên TTT không thể làm thay đổi.
13.Dùng viên thuốc tránh thai có hiệu quả ngay trong tháng đầu tiên?
Tháng đầu tiên dùng viên TTT không đạt tỷ lệ tránh thai cao bằng những tháng sau. Lý do là có thể đã có 1 trứng rụng trong vài tuần lễ đầu... Hầu hết các viên TTT đều dựa trên tác dụng của hormone: estrogen chủ yếu ức chế sự phóng noãn, viên kết hợp gồm estrogen và progestin (dạng tổng hợp của progesterone) có khả năng bảo vệ tốt hơn trong những tuần lễ đầu vì progestin có tác dụng khác với estrogen. Progestin làm giảm khả năng xâm nhập của tinh trùng qua niêm mạc dịch cổ tử cung, đi qua tử cung và vòi trứng để thụ tinh cho trứng và làm nội mạc tử cung không phát triển thuận lợi cho trứng làm tổ. Nên dùng phương pháp tránh thai hỗ trợ cho tới khi đã dùng hết vỉ đầu tiên.
14.Thuốc tránh thai có thể chữa được bệnh trứng cá nặng ở các em gái vị thành niên?
Một số em gái vị thành niên bị nổi trứng cá đầy mặt hoặc mọc lông nhiều ở cả những vùng thường ít lông như mặt, ngực... thì có thể dùng loại viên TTT có tên là Cyproterone, sau khi được thầy thuốc đánh giá kỹ về tình trạng hormone và chuyển hóa. Thuốc có thể làm bớt mọc lông.
15.Viên thuốc tránh thai có gây bệnh tim mạch?
Viên TTT thường bị xem là làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, nhất là gây viêm tĩnh mạch và nghẽn mạch. Vị thành niên hiếm khi bị những biến cố này, tuy nhiên một số trường hợp khi trong gia đình có tiền sử bị bệnh tim mạch thì cũng cần thận trọng và nên tránh dùng viên TTT. Ngoài ra, cần nhớ rằng hút thuốc lá kết hợp với dùng viên TTT sẽ làm biến chứng mạch máu dễ xảy ra hơn, rõ rệt nhất là viêm tĩnh mạch, thậm chí cả nghẽn mạch.
15.Cách tính "ngày an toàn" ?
Tránh thai theo chu kỳ kinh nguyệt (gọi là phương pháp Ozino- Knauss) là biện pháp tránh giao hợp vào những ngày có nhiều khả năng thụ tinh nhất (trứng kết hợp tinh trùng) trong vòng kinh. Điều kiện áp dụng là kinh nguyệt người nữ phải đều để xác định được ngày rụng trứng.
Theo lý thuyết, mỗi tháng người phụ nữ có một trứng rụng. Vì vậy, khoảng thời gian an toàn là ít nhất 3 ngày trước và một ngày sau ngày rụng trứng. Nếu muốn tránh có thai thì không giao hợp trong thời gian này.
Về nguyên tắc, nếu có rụng trứng mà không thụ tinh thì 14 ngày sau sẽ có hành kinh và một chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu kỳ kinh này (ngày thứ nhất) đến ngày đầu kỳ kinh kỳ sau. Như vậy:
Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 27 ngày thì ngày rụng trứng là ngày thứ 13.
Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 28 ngày thì ngày rụng trứng là ngày thứ 14.
Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 30 ngày thì ngày rụng trứng là ngày thứ 16.
Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 35 ngày thì ngày rụng trứng là ngày thứ 21 v.v...
Xác định ngày rụng trứng còn có các cách như: từ các dấu hiệu kèm như dịch nhầy - trong ở cửa mình, tăng thân nhiệt nhẹ, v.v...
Tuy nhiên, tỷ lệ tránh thai theo phương pháp này thành công thấp (38 – 42%). Lý do vì trên thực tế: Ở người phụ nữ, có tháng có tới 2 trứng trưởng thành và lần lượt rụng (khó xác định hết tất cả ngày rụng trứng mà tránh); trứng đạt độ trưởng thành (Kích thước từ 15 – 25mm) thì có thể rụng đột ngột nếu người nữ có khoái cảm cao. |
