Những sai lầm đáng yêu trong lịch sử khoa học. (ảnh minh họa). |
Lịch sử khoa học của loài người ghi dấu không ít sai lầm trong công tác nghiên cứu và khảo sát những vấn đề đáng quan tâm nhất. Phải mất một thời gian dài sau đó người ta mới nhận ra những sai lầm này. Tuy nhiên, chính những sai lầm ấy đã trở thành tiền đề cho các thành tựu phát triển khoa học về sau.
Chia sẻ bí quyết chăm sóc SỨC KHỎE cho mọi nhà! | |
Những sai lầm đáng yêu trong lịch sử khoa học style="text-align: justify"Lịch sử khoa học của loài người ghi dấu không ít sai lầm trong công tác nghiên cứu và khảo sát những vấn đề đáng quan tâm nhất. Phải mất một thời gian dài sau đó người ta mới nhận ra những sai lầm này. Tuy nhiên, chính những sai lầm ấy đã trở thành tiền đề cho các thành tựu phát triển khoa học về sau. Lịch sử khoa học của loài người ghi dấu không ít sai lầm trong công tác nghiên cứu và khảo sát những vấn đề đáng quan tâm nhất. Phải mất một thời gian dài sau đó người ta mới nhận ra những sai lầm này. Tuy nhiên, chính những sai lầm ấy đã trở thành tiền đề cho các thành tựu phát triển khoa học về sau. Vì thế người ta gọi đó là những sai lầm đáng yêu.
Tinh trùng của... các bà
Giữa thế kỷ 18, nhà thơ kiêm nhà khoa học Georges Louis Lectere, tức bá tước Buffon phát hiện một đám tinh trùng trong bụng của một con chó cái được xem là đang ở trong giai đoạn tiết dục. Khi ấy ông đã đưa ra một kết luận: Tinh trùng hiện diện cả trong cơ thể của đàn ông lẫn đàn bà!
Vào thời điểm đó, một cuộc tranh cãi dai dẳng đã diễn ra trên 100 năm giữa phái "vi động vật" và phái "trứng". Theo đó, phái “vi động vật” cho rằng, các vi động vật đang ngọ nguậy trong tinh dịch chính là những cái phôi cực nhỏ thuộc riêng về người cho và chỉ cần khu trú một thời gian trong bụng người mẹ để phát triển. Còn phái "trứng" thì chủ trương ngược lại. Theo họ, bào thai đã hình thành trước trong trứng của người mẹ và nó sẽ trỗi dậy dưới sự tác động của tinh dịch để lớn lên. Điều có thể thấy rõ là cả hai phái đều không giải thích được lý do tại sao trẻ sinh ra thường giống cả cha lẫn mẹ chúng. Vì thế, quả banh lại nằm trong sân của những người theo thuyết biểu sinh, trong đó có Buffon. Đối với họ, đứa con là sản phẩm của chung cha mẹ, xuất phát từ sự pha trộn giữa tinh dịch của người cha và tinh dịch của người mẹ. Cái mà nhà thơ gọi là tinh dịch lại không phải là trứng mà là chất tiết ra từ buồng trứng, tương tự như tinh dịch của đàn ông. Vả lại, dưới ống kính hiển vi, Buffon đã nhìn thấy "những thân mình cử động có đuôi" và cho rằng đó chỉ có thể là những con tinh trùng của phái nữ. Nói đúng ra, ngay từ khi ấy, Buffton đã nắm được những yếu tố của một câu trả lời chính xác, nhưng phải chờ một thế kỷ rưỡi sau, nhà giải phẫu học người Đức là Oskar Hertwig mới tìm ra sự thật: Sự thụ tinh là sự kết hợp giữa một cái trứng và một con tinh trùng.
Louis Pasteur trong phòng thí nghiệm. |
"Soi" hộp sọ để xác định cá tính
Vào thế kỷ 19 có một lý thuyết khoa học rất thịnh hành, đó là khoa tướng sọ. Theo đó, người ta có thể phát hiện ra những năng lực về trí tuệ và cá tính của con người thông qua hình dáng của hộp sọ cùng với những khối u, cơ và những điểm bất thường của nó.
Năm 1809, người sáng tạo ra lý thuyết này là Franz Joseph Gall đã thiết lập một bản đồ bộ não, định vị rõ ràng 27 cơ năng của não như sự kiêu hãnh, lòng tốt, tình yêu, năng khiếu tính toán, sở thích quyền lực, năng khiếu mô phỏng, khuynh hướng sát nhân... Cộng đồng khoa học tỏ ra rất quan tâm đến lý thuyết này, còn công chúng thì hâm mộ đến điên cuồng. Người ta đua nhau mở hàng loạt văn phòng thực hành khoa tướng sọ, đo đạc bộ não để đánh giá các nét cá tính hoặc năng lực của đối tượng. Gall khi ấy được xem là một trong những nhà giải phẫu học nổi tiếng nhất, người đã đi tiên phong trong việc lưu ý là bộ não chứa đựng những cơ quan chuyên biệt, được định vị một cách chính xác và có khả năng đáp ứng với những chức năng tinh thần khác nhau. Theo ông, mỗi cơ quan tạo ra một áp lực nào đó lên hộp sọ và in dấu vết lên đó.
Ngày nay, người ta dễ dàng nhận ra sai lầm của Gall vì không thể đánh giá năng lực của một người dựa vào hộp sọ của người đó. Nhưng mặt khác, cần phải ghi công của ông trong việc xác định rằng, mỗi vùng trong não của chúng ta có liên quan đến một chức năng riêng biệt nào đó của cơ thể.
Thiếu sót của Louis Pasteur
Một ngày tháng 7 năm 1885, bà mẹ của cậu bé Joseph Meister, 9 tuổi đã hoàn toàn tuyệt vọng. Con trai bà bị chó dại cắn với vết thương rất nặng. Bà chạy vội đến nhà Pasteur và cầu xin ông cứu sống Meister. Lúc bấy giờ, nhà khoa học đã thành công trong khoảng 50 lần thử nghiệm vaccin phòng bệnh dại trên loài chó. Nhưng với con người lại là một chuyện khác. Trước tình thế nguy kịch, ông đã quyết định thử nghiệm lần đầu tiên với cậu bé 9 tuổi này. Và Pasteur đã thành công. Viện Hàn lâm khoa học Pháp nhiệt liệt biểu dương ông và không lâu sau, cả thế giới chấn động về điều này. Viện Pasteur được khánh thành năm 1888, thực hiện tiêm phòng vaccin phòng dại miễn phí cho hàng chục ngàn người. Người ta tò mò tự hỏi không biết thành phần của loại vaccin kỳ diệu ấy gồm những gì? Và họ biết rằng vì không cô lập được virut bệnh dại - một loại virut quá nhỏ không thể nhìn thấy qua kính hiển vi thời đó, Pasteur phải chích lấy tủy sống của những con thỏ bị bệnh dại để điều chế vaccin.
Từ khi Viện Pasteur được thành lập, trên cả nước Pháp, các ca tử vong vì bệnh dại giảm hẳn. Tuy nhiên, cũng từ khi ấy xuất hiện nhiều ca tử vong vì một căn bệnh bí hiểm liên quan đến hệ miễn dịch. Lúc bấy giờ, không có một bác sĩ hay nhà sinh học nào cùng thời đại với Pasteur nhận ra rằng, ngoài công hiệu tuyệt vời, vaccin phòng dại còn có thể gây tai biến. Càng không ai nghi ngờ rằng những ca tử vong vì căn bệnh bí hiểm kia có liên quan đến các mũi tiêm phòng dại. Thật vậy, khi đó người ta biết rất ít về khả năng phòng vệ của cơ thể. Hậu quả là nhiều tháng sau khi tiêm phòng vaccin, một số người không chết vì bệnh dại mà chết vì hội chứng Landry - một chứng bệnh nguy hiểm cho hệ miễn dịch do tủy sống của loài thỏ gây ra. Pasteur đã mất trước khi chuyện buồn này được phát hiện, vì vậy, ông không hề biết rằng vaccin phòng bệnh dại của ông từng cứu bao nhiêu mạng sống nhưng cũng đã làm chết người. Mãi đến năm 1932, hội chứng Landry mới được làm rõ bởi các nhà nghiên cứu ở Viện Pasteur.
Theo Suckhoe&Doisong / Science et Vie | 
