Viêm xoang là bệnh rất hay gặp trong dân chúng (40 - 50%) và cũng là bệnh dễ tái phát. Viêm xoang gặp nhiều ở người trẻ và trung niên, đặc biệt những người bị suy nhược, bị bệnh đường hô hấp, đang bị những bệnh khác kết hợp hoặc bị những bệnh gây suy giảm khả năng đề kháng của cơ thể như nhiễm HIV/AIDS, lao, hoặc những người phải cấy ghép các bộ phận cơ thể...

Thủ phạm gây viêm xoang

Hệ thống xoang gồm có hai xoang hàm, hai xoang trán (đôi khi không có xoang trán), hai xoang bướm và hai dãy xoang sàng (mỗi dãy có từ 16 - 18 xoang nhỏ), hai dãy xoang này nằm sát sàn sọ và nằm sâu trong hốc mũi, đặc biệt các xoang kể trên đều có lỗ riêng với lớp lót niêm mạc có cấu trúc chung để đổ vào hốc mũi ở mỗi bên. Viêm xoang tức là bị viêm một hay nhiều xoang vừa kể. Triệu chứng khi mắc viêm xoang là nhức đầu vùng trán, hai bên thái dương hoặc sau gáy (thường gặp nhất), nghẹt mũi, sổ mũi nhầy dần đục và hôi, chảy dịch ra sau họng, đau họng, ho về đêm, đôi khi đau tai, mắt, đau răng và sốt.

Về nguyên nhân gây viêm xoang, nhiễm siêu vi là nhiều nhất, kế đến là nhiễm vi trùng: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis. Trong số này thì Haemophilus influenzae chiếm đa số, tuy nhiên còn phải kể một số vi trùng khác như Staphylococcus aureus và một số dòng của nhóm streptococci, ngoài ra còn có vi trùng yếm khí và một số loại vi trùng gram âm, viêm xoang do nấm (đang có xu hướng tăng).

Một số yếu tố có thể tạo thuận lợi cho viêm xoang phát triển là ô nhiễm môi trường, các loại phấn hoa, lông thú bay trong không khí (gây viêm mũi dị ứng rồi bội nhiễm viêm xoang), những bất thường trong cấu trúc mũi (vẹo vách ngăn, lỗ thông của xoang quá nhỏ, phình cuốn mũi giữa – concha bullosa và polyp mũi), viêm xoang do răng, do bất thường ở vòi nhĩ...

Điều trị chủ yếu: dùng thuốc

Viêm xoang được chia làm 3 loại: viêm xoang cấp tính (thời gian bị dưới 4 tuần), bán cấp (4 - 8 tuần) và viêm xoang mãn tính (trên 8 tuần).

Viêm xoang là tình trạng xoang bị ứ dịch trong các xoang và bội nhiễm sau đó do các lỗ thông mỗi xoang bị tắc, chính vì vậy việc điều trị viêm xoang chủ yếu là làm sao giảm phù nề, mở các lỗ thông. Trong quá trình điều trị thì những giải thích của thầy thuốc về căn bệnh và sự thống nhất, thông hiểu của bệnh nhân về các bước điều trị là yếu tố quan trọng phải có.

Điều trị viêm xoang chủ yếu là điều trị nội khoa, tức là dùng thuốc để làm giảm các triệu chứng như giảm nghẹt mũi, chống chảy mũi, hoặc tan đàm bằng đường uống hoặc xịt mũi, kết hợp với một số thủ thuật như hút dịch mũi hoặc rửa mũi bằng nước muối sinh lý (NaCl 9%), xông mũi... Thời gian điều trị kéo dài từ 2 - 4 tuần cho mỗi đợt. Thuốc kháng sinh, thuốc kháng nấm chỉ sử dụng trong trường hợp viêm xoang có bội nhiễm vi trùng hoặc có sự hiện diện của nấm qua việc sinh thiết bệnh tích, hoặc cấy nấm lấy được từ bệnh phẩm khi thăm khám hoặc khi mổ.

Cân nhắc với chỉ định mổ

Nếu phải dùng đến phẫu thuật thì đó là giải pháp sau cùng khi những phương pháp điều trị nội khoa kể trên thất bại. Thông thường các xét nghiệm hình ảnh hỗ trợ như nội soi mũi, chụp CT scan xoang sẽ rất quan trọng cho việc chỉ định mổ cũng như hướng dẫn trong khi mổ.

Mổ nội soi xoang chức năng (FESS): kỹ thuật mổ hiện đại được dùng phổ biến hiện nay trong điều trị viêm mũi xoang vì nhiều ưu điểm như thời gian phẫu thuật ngắn, ít xâm lấn mô lành, ít sưng, ít tai biến, thời gian nằm viện ngắn và thời gian hồi phục nhanh.

Phương pháp mổ xoang kinh điển (Caldwell-Luc): vẫn được sử dụng trong những trường hợp viêm xoang do răng hoặc mổ nội soi mà không lấy hết bệnh tích trong xoang. Mục đích của mổ xoang là lấy đi những cấu trúc bất thường (nếu có và làm ảnh hưởng đến việc dẫn lưu từ xoang), làm thông những lỗ của xoang ra mũi, dẫn lưu dịch từ xoang qua lỗ tự nhiên.

Việc “hết bệnh” đến đâu phụ thuộc vào chỉ định mổ, phạm vi các xoang phải mổ (quan trọng nhất), kinh nghiệm của bác sĩ và các hướng dẫn sau mổ của thầy thuốc cho bệnh nhân và việc người bệnh thực hiện như thế nào, việc vệ sinh, kiêng cữ ra sao, ngoài ra người bệnh có tái khám đúng lịch, dùng đúng thuốc, dùng đủ liều và đủ thời gian hay không. Do đó, không nên ngộ nhận rằng, cứ mổ xoang xong thì coi như trọn quãng đời còn lại sẽ không bao giờ bị viêm xoang trở lại.

Theo TS.BS Nguyễn Trọng Minh

Sài Gòn tiếp thị